Τετάρτη 16 Νοεμβρίου 2016

Κινηματογράφος της κρίσης: I, Daniel Blake

«Εγώ, ο Daniel Blake, είμαι πολίτης. Τίποτα παραπάνω, τίποτα λιγότερο.»

Τέσσερα χρόνια μετά την μυθοπλασία Το μερίδιο των αγγέλων, ο Ken Loach επιστρέφει με ακόμα ένα πολιτικό φιλμ που θίγει τα προβλήματα της φτώχειας αλλά και την σημασία των ανθρωπίνων σχέσεων σε μία εποχή στην οποία ο ανθρωπισμός μοιάζει να χάνεται στη δίνη ενός εξοντωτικού συστήματος.

Μετά από ένα σοβαρό καρδιακό επεισόδιο, ο ξυλουργός Daniel Blake μένει άνεργος. Παρά το γεγονός ότι η γιατρός του κρίνει ότι ο Blake είναι ακόμα αδύναμος για να εργαστεί, οι κοινωνικές υπηρεσίες του Newcastle κρίνουν ότι δεν δικαιούται το ανάλογο επίδομα, μα το επίδομα κάποιου που θα έπρεπε να ψάχνει για δουλειά.

Όντας πια 59 ετών, ο Daniel αδυνατεί να συμβαδίσει με τα μέσα αναζήτησης εργασίας της σύγχρονης εποχής, που τον υποχρεώνουν να χειρίζεται - ανεπιτυχώς - ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Μέσα στην απελπισία του, ο Daniel γνωρίζει την Katie, μια άνεργη μητέρα δύο μικρών παιδιών που αναγκάστηκε να μετακομίσει στο Newcastle. Ο Daniel και η Katie συμμαχούν ενάντια στους κοινούς τους δαίμονες, δηλαδή την φτώχεια αλλά και την σκληρότητα με την οποία τους αντιμετωπίζει το βρετανικό σύστημα.

Όταν οι προσπάθειές τους φτάνουν σε αδιέξοδο, τότε και οι δυο τους ξεπερνούν τα όριά τους. Ιδιαίτερα δυνατή είναι η σκηνή στην οποία η Katie ανοίγει μια κονσέρβα μέσα στο χώρο παροχής τροφίμων για άπορους, με τον Daniel να την διαβεβαιώνει ότι δεν φταίει η ίδια γι'αυτό.

Ο Daniel Blake θα συνεχίσει τον αγώνα του μέχρι τέλους, ενός τέλους που θα υπογραμμίσει ότι η σημερινή Ευρώπη της κρίσης και του νεοφιλελευθερισμού δεν ενδιαφέρεται για τις ανθρώπινες ζωές, παρά μόνο για την συνεισφορά του ατόμου στον κρατικό μηχανισμό. Παρότι θλιβερό, το τέλος εμπεριέχει μία σπίθα ελπίδας, η οποία τώρα προέρχεται από την Katie, η οποία δείχνει να ανακτά το χαμένο ψυχικό σθένος της - χάρη στον Daniel, βέβαια. Ελπίδα ότι ο αγώνας δεν λήγει με μία ήττα, ελπίδα ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι με ψυχή και ότι, τελικά, οι ανθρώπινες σχέσεις είναι το "όπλο" απέναντι στο σύγχρονο σύστημα της σκληρότητας και της εξαθλίωσης.

Κινηματογράφος της κρίσης: I, Daniel Blake

Το I, Daniel Blake είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα σύγχρονων ταινιών που θέτουν στο προσκήνιο το ζήτημα της οικονομική αλλά και πολιτικο-κοινωνικής κρίσης που διανύουμε. Αντίστοιχα χαρακτηριστικά εγχειρήματα αποτέλεσαν τα Δύο ημέρες, μία νύχτα των αδελφών Dardenne, Ο νόμος της αγοράς του Brizé και Το κεφάλαιο του Γαβρά - με τον "προκάτοχό" του, Το τσεκούρι, βέβαια, να το ξεπερνά τόσο κινηματογραφικά όσο και σεναριακά: ταινίες που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως κινηματογραφικά τεκμήρια της υπάρχουσας οικονομικής και κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας. Δεν πρόκειται για ταινίες που εστιάζουν σε κάποια μεγάλη αφήγηση. Αντιθέτως, η εστίαση σε μικρές κοινότητες, σε μικρόκοσμους των μεγάλων κοινωνιών και, τελικά, στο ειδικό αντί για το γενικό, συντελούν σε μια ρεαλιστική αποτύπωση της πραγματικότητας. Μέσα από αυτήν την παραδοχή, ο σύγχρονος ευρωπαϊκός κινηματογράφος καθίσταται ένα μέσο πολιτικής φωνής με στόχο την αφύπνιση των θεατών.